W szczególnej sytuacji postawieni są pracownicy podmiotów leczniczych, osoby wykonujące zawody medyczne, jak również osoby, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych.
Zgodnie z art. 47 ust. 1 ww. ustawy ww. podmioty mogą być skierowane do pracy przy zwalczaniu epidemii. W tym przypadku ustawodawca zrównuje sytuację osób pozostających na etacie oraz wykonujących zawód medyczny w ramach kontraktu (umowy cywilnoprawnej).
Ustawa wyłącza możliwość skierowania ww. osób do pracy niosącej ryzyko zakażenia przy zwalczaniu epidemii w następujących przypadkach:
- osób, które nie ukończyły 18 lat bądź ukończyły 60 lat;
- kobiet w ciąży lub osób wychowujących dzieci w wieku do 18 lat, w tym osób wychowujące samotnie dzieci do lat 18;
- osób, u których orzeczono częściową lub całkowitą niezdolność do pracy;
- inwalidów i osób z orzeczonymi chorobami przewlekłymi;
- osób, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 152), oraz posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej.
Decyzję o skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii na terenie danego województwa, w którym osoba skierowana posiada miejsce pobytu lub jest zatrudniona, wydaje właściwy wojewoda, a w razie skierowania do pracy na obszarze innego województwa – minister właściwy do spraw zdrowia. Skierowanie odbywa się w trybie administracyjnoprawnym, co oznacza, że pracownik nie ma możliwości odmowy zastosowania się do takiego przydziału. Co więcej, decyzja jest natychmiast wykonalna, samo zaś złożenie odwołania do ministra do spraw zdrowia (stosowne odwołanie można wnieść w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji), nie spowoduje wstrzymania realizacji decyzji. Oczywiście o takie wstrzymanie natychmiastowej wykonalności można wnioskować bezpośrednio w odwołaniu, powołując się chociażby na przypadki wskazane w art. 47 ust. 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Wówczas organ powinien wydać postanowienie o wstrzymaniu natychmiastowej wykonalności decyzji.
Podkreślenia wymaga, że skierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii polega na skierowaniu do pracy w innej jednostce niż w tej, w której pracownik jest zatrudniony. Skierowanie może nastąpić na okres do 3 miesięcy (przy czym decyzja może zawierać krótszy termin). Dotychczasowy pracodawca obowiązany jest udzielić bezpłatnego urlopu na czas wynikający z decyzji oraz nie ma prawa rozwiązać stosunku pracy ani dokonać wypowiedzenia umowy o pracę, chyba że istnieje podstawa do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika albo w przypadku zmiany lub uchylenia decyzji (art. 47 ust. 8 i 10 ustawy).
Osobie skierowanej do pracy na podstawie decyzji przysługuje wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze w wysokości nie niższej niż 150% przeciętnego wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego na danym stanowisku pracy w zakładzie wskazanym w tej decyzji lub w innym podobnym zakładzie, jeżeli w zakładzie wskazanym nie ma takiego stanowiska. Dodatkowo osobie, skierowanej do pracy przy zwalczaniu epidemii przysługuje zwrot kosztów przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia, na zasadach określonych w przepisach o ustalaniu oraz wysokości należności przysługującej pracownikom państwowych jednostek z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju zawartych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013, poz. 167).
Za odmowę wykonania decyzji o skierowaniu do pracy przy zapobieganiu oraz zwalczaniu epidemii, wydanej na podstawie art. 47 ustawy, pracownik może być ukarany karą grzywny, którą wymierza się w trybie wykroczeniowym. Zgodnie z art. 24 § 1 Kodeksu wykroczeń grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej. Samo nałożenie kary grzywny nie spowoduje utraty mocy decyzji administracyjnej.
Na kanwie art. 47 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wyjaśnienia wymaga, że czym innym jest oddelegowanie pracownika zatrudnionego w podmiocie leczniczym np. do innego oddziału w obrębie zakładu pracy, jednakże nadal w ramach stosunku pracy u tego samego pracodawcy. Tutaj zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu pracy, a dokładnie art. 43 §4, zgodnie z którym pracodawca może czasowo powierzyć pracownikowi inne niż określone w umowie o pracę obowiązki na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli występują uzasadnione potrzeby pracodawcy (a za takie można uznać konieczność skierowania pracownika np. na oddział zakaźny jednostki). Zmiana obowiązków nie może pociągnąć za sobą obniżenia wynagrodzenia i co do zasady pracodawca obowiązany jest uwzględnić kwalifikacje pracownika w ramach dokonywanej roszady.
Oczywiście niemożliwe będzie oddelegowanie pracownika w trybie art. 43 §4 Kodeksu pracy w sytuacji, gdy będzie on pobierał świadczenie chorobowe z ZUS lub został objęty kwarantanną na podstawie decyzji o nałożeniu obowiązku poddania się kwarantannie.
Narzucanie pracownikowi obowiązku zawarcia oraz treści stosunku pracy bez jego wyraźnej zgody stanowi wyjątek od przyjętej zasady swobody nawiązywania stosunku pracy. Nie powoduje to jednak, że pozostałe prawa pracownika: do poszanowania godności, równości w zatrudnieniu, godziwego wynagrodzenia za pracę, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy czy zakaz dyskryminacji nie obowiązują, wobec czego muszą być respektowane bez względu na miejsce, w które pracownik został skierowany do pracy przy zwalczaniu epidemii.